کدام اختلالات روانی بر عملکرد جنسی تاثیرگذارند؟

رابطه جنسی می‌تواند تاثیر شگفت انگیزی در روحیات و خلق و خوی افراد داشته باشد. از نظر جسمی ترشح اندورفین و اکسی توسین و از نظر روانی، ایجاد صمیمیت بیشتر با شریک زندگی نتایج مثبت برقراری رابطه جنسی هستند. واضح است که سلامت جنسی و روانی تاثیر بسیار زیادی بر یکدیگر دارند. در مقابل، اختلالات روانی می‌توانند روی عملکرد و کیفیت رابطه جنسی تاثیرات منفی داشته باشند. مطالعات خوبی در خصوص چرایی و چگونگی تاثیر مشکلات و بیماری‌های روانی بر رابطه جنسی انجام شده است که در ادامه با تعدادی از بیماری‌های روانی مؤثر بر عملکرد جنسی آشنا می‌شویم.

اختلالات روانی اثر گذار بر عملکرد جنسی

رابطه جنسی واضطراب

اضطراب یکی از بزرگ‌ترین عوامل اختلال نعوظ یا (ED) در مردان است. به ویژه در آغاز زندگی جنسی که استرس ناشی از عملکرد صحیح در طول فعالیت جنسی، می‌تواند اختلال نعوظ را تشدید کند. اضطراب می‌تواند از هماهنگی ذهن و بدن جلوگیری کند. به طوری که ذهن تحریک نمی‌شود اما بدن برانگیخته شده است.

اضطراب در زنان موجب بروز مشکلات در ارگاسم و حتی تحریک جنسی می‌شود. در این حالت حتی ممکن است رابطه جنسی با درد فیزیکی همراه شود. از نظر فیزیولوژیک اضطراب می‌تواند بر احساس لذت جنسی زنان غلبه کند. تحقیقات نشان داده‌اند که اختلال درد دخول در ناحیه تناسلی (PVD) (شایع ترین نوع درد جنسی) در زنانی که با اضطراب درگیر هستند، 10 برابر شایع‌تر است.

تکنیک تمرکز حسی می‌تواند به مقابله با اضطراب در رابطه جنسی کمک کند. به این صورت که تلاش کنید از ذهن خود خارج شوید و با احساسات جنسی و حسی خود ارتباط بگیرید. زیاد فکر نکنید و تنها آن چه اتفاق می‌افتد را تجربه کنید. صحبت کردن با شریک زندگی درباره این موضوع نیز در روند مقابله و درمان اضطراب بسیار کمک کننده است.

رابطه جنسی و افسردگی

اختلال افسردگی می‌تواند باعث بسیاری از مشکلات جنسی، از جمله ناتوانی جنسی و اختلال نعوظ در مردان، درد جنسی و از دست دادن میل جنسی در زنان شود. افسردگی خطر ابتلا به درد در حین رابطه جنسی (شایع‌ترین شکل دیسپارونی مزمن) را تا سه برابر افزایش می‌دهد.

افراد درگیر با افسردگی، معمولا علاقه ای ندارند خود را در موقعیت برقراری ارتباطات اجتماعی و ابراز احساسات عاشقانه، قرار دهند. این مساله متقابلا می‌تواند افسردگی آنها را تشدید هم بکند.

در زنان افسرده، احساس ناامنی نسبت به بدن، تمایل جنسی کمتر و تردید نسبت به اعتماد به نفس جنسی خود بیشتر دیده شده است.

ذکر این نکته لازم است که مصرف دارو برای درمان افسردگی، میل جنسی را کاهش می دهد. این داروها سروتونین را در مغز افزایش می‌دهند تا افسردگی و اضطراب را کاهش دهند، اما از طرف دیگر می‌تواند میل جنسی را از بین ببرد یا لذت جنسی را کاهش دهد.

اختلالی با عنوان نارسایی پس از رابطه جنسی (PCD) وجود دارد که طی آن، اگر بلافاصله پس از رابطه جنسی بدون هیچ دلیل روشنی، با موجی از احساسات منفی مواجه می‌شوید، حتی اگر تجربه لذت‌بخش و رضایت‌بخشی داشته باشید، دچار این اختلال هستید. علت دقیق PCD مشخص نشده است. با این حال طبق تحقیقات حدود 46 درصد از زنان و 41 درصد از مردان، حداقل یک بار پس از رابطه جنسی علائم PCD یعنی احساس افسردگی یا تحریک پذیری تا گریه ناگهانی بدون توضیح پس از رابطه جنسی را تجربه کرده‌اند.

پیشنهاد می‌شود اگر درگیر افسردگی هستید، از داروهایی نظیر ولبوترین استفاده کنید که تاثیری بر سروتونین ندارند. داشتن سبک زندگی سالم و گنجاندن ورزش در فعالیت‌های روزانه می‌تواند در کاهش افسردگی به شما کمک کند. همچنین درمان افسردگی زیر نظر درمانگر می‌تواند در کاهش افسردگی و تاثیر آن روی روابط جنسی مؤثر باشد.

رابطه جنسی و PTSD

افرادی که در دوران کودکی دچار آسیب‌های روانی شده‌اند، در بزرگسالی رضایت جنسی کمتری تجربه می‌کنند. آسیب‌های کودکی گاهی اوقات با پیامدهای روانی طولانی مدت همراه است. تحقیقات نشان داده‌اند که داشتن تجربه سوء استفاده فیزیکی، عاطفی و جنسی موجب بروز بیشتر علائم PTSD در مردان و زنان می‌شود. حتی اگر رابطه جنسی لذت بخش هم باشد، می‌تواند تحت تاثیر تجربیات گذشته فرد، در ارگاسم مشکل ایجاد کند.

اگر شخصی مورد آزار جنسی قرار گرفته باشد، دائماً این آسیب را در رفتار جنسی خود بروز می‌دهد.  PTSD می‌تواند با ایجاد بیش‌جنس‌گرایی یا رفتار جنسی خارج از کنترل، در زندگی جنسی فرد اختلال ایجاد کند. ممکن است فرد تصور کند که همیشه در مرحله تحریک جنسی است، اما در واقع احساس او تحت تاثیر آسیب‌های روانی اوست، نه میل جنسی. PTSD می‌تواند در برخی افراد تمایل جنسی را از بین ببرد.

زنان احتمالاً خشونت جنسی بیشتری را تجربه می‌کنند در نتیجه بیشتر از مردان از PTSD رنج می‌برند. خشونت خانگی، تعارض نقش، تبعیض جنسیتی و آزار جنسی که بر سلامت روان زنان تأثیرگذارند، می‌توانند موجب ایجاد احساس حقارت، انزوا، اضطراب و افسردگی شوند و در نهایت عملکرد جنسی و رضایت جنسی زنان را مختل کنند.

در آغوش گرفتن و صحبت کردن پس از رابطه جنسی می‌تواند در فرد درگیر با PCD یا PTSD احساس بهتری ایجاد کند. همچنین خودداری از دعوا و رفتارهای منفی پس از رابطه جنسی، در رفع شرم جنسی فرد بسیار مؤثر هستند.

رابطه جنسی و OCD

فرد مبتلا به اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD) که نوعی اختلال اضطرابی مزمن است، احساس می‌کند که توسط وسواس‌های جنسی یا افکار جنسی ناخواسته بمباران شده است. البته از نظر محققان، تشخیص غیرارادی بودن این افکار دشوار است.

برخی از افکار جنسی که در افراد مبتلا به OCD ظاهر می‌شود، شامل ترس وسواسی از بودن یا تبدیل شدن به  LGBTQ و نگرانی در مورد داشتن تمایلات جنسی نامناسب مانند تمایل به کودکان، اعضای خانواده، حیوانات و تصاویر ذهنی نامناسب می‌شود.

افراد مبتلا به OCD مستعد داشتن برخی از اختلالات جنسی مثل اختلال در تحریک جنسی و یا میل جنسی کم هستند. این تفکرات می‌تواند با سایر افکار ناشی از OCD مثل ترس از داشتن رابطه جنسی یا انزجار هنگام فکر کردن به فعالیت‌های جنسی مرتبط باشد که در کسانی که وسواس مرتبط با آلودگی دارند نیز رایج است.

صمیمیت جنسی ممکن است به کاهش رفتارهای ناشی ازز OCD کمک کند. برقراری تماس فیزیکی با شریک جنسی می‌تواند سطح سروتونین را بالا ببرد، بنابراین حتی یک آغوش 20 ثانیه‌ای نیز می‌تواند تاثیر مثبت خود را نشان دهد. البته OCD به کمک دارو نیز قابل درمان است.

رابطه جنسی و بیش فعالی

اختلال کمبود توجه یا بیش فعالی (ADHD) می‌تواند باعث رفتار تکانشی و مشکل در توجه و تمرکز شود. دو تاثیر عملکرد جنسی این اختلال که مطالعات بسیاری نیز در خصوص آن صورت گرفته، عبارتند از: بیش‌جنس‌گرایی (یک میل جنسی غیرمعمول) و کم‌جنس‌گرایی (میل جنسی غیرموجود).

شخص مبتلا به ADHD اگر به چیزی علاقه‌مند باشد، بیشتر وقت و تمرکز خود را برای آن صرف می‌کند. این مساله از منظر سلامت روان، گاهی اوقات می‌تواند نوعی اعتیاد محسوب شود.

از سوی دیگر، اگر فرد مبتلا به ADHD چندان به رابطه جنسی علاقه نداشته باشد، ممکن است انرژی، تمایل یا تمرکزی برای داشتن فعالیت‌های جنسی هم نداشته باشد. هر کدام از این‌ها می‌تواند منجر به مشکلاتی در روابط زناشویی شود.

شایع‌ترین علائم ADHD افسردگی و اضطراب است. در این شرایط مصرف دارو می‌تواند تاثیر منفی داشته باشد. پس صحبت کردن بدون محدودیت و شرم در خصوص میل جنسی و علایق جنسی با شریک زندگی بسیار کمک کننده است. همچنین درمانگر جنسی نقش مهمی در درمان ADHD دارد که با پیگیری روند درمان می‌توان به نتیجه مطلوب رسید.

رابطه جنسی و اختلال دو قطبی

در اختلال دوقطبی، افراد ممکن است احساس کنند از کنترل خارج می‌شوند. اختلال دوقطبی معمولاً با افزایش میل جنسی در زندگی افراد تأثیر می‌گذارد. این افزایش تمایلات جنسی ممکن است به شکل بیش‌جنس‌گرایی یا رفتار جنسی اجباری و پرخطر ظاهر شوند.

در صورت ابتلا به اختلال دو قطبی، رفتار جنسی ممکن است تکانشی شود و رفتارهایی بروز پیدا کند که عادی نیستند. به عنوان مثال، رابطه داشتن با فردی غریبه یا بیش از یک شریک، خودارضایی بیش از حد، تماشای افراطی پورن و غیره.

از طرف دیگر، با تجربه دوره افسردگی این اختلال، ممکن است فرد برعکس عمل کند و به دلیل میل جنسی کم، خستگی، احساس بی‌ارزشی، شرم و استرس، تمایلی به برقراری ارتباط جنسی با دیگری نداشته باشد.

برای درمان این اختلال، دارو درمانی انجام می‌شود و البته داروها عوارضی نیز به همراه دارند. توجه کنید که محرک‌هایی چون کمبود خواب می‌تواند میزان آسیب پذیری شما را افزایش دهد. لازم است که در خصوص کاهش آسیب جنسی و ایجاد رابطه امن، در استفاده از کاندوم و آزمایش STI جدی باشید.

پیشنهاد می‌شود با شریک زندگی خود در مورد محرک‌ها و علائم خود صحبت کنید تا از حمایت و همدلی او برای طی کردن پروسه درمان برخوردار شوید. جلسات روان درمانی به شما کمک خواهد کرد تا با وضعیت خود بیشتر آشنا شوید. همراهی مشاور برای شما مفید خواهد بود.

اختلال جنسی و سوء مصرف مواد مخدر

افرادی که از مواد مخدر همچنین الکل به شکل افراطی استفاده می‌کنند، در روابط جنسی نیز به آن متکی می‌شوند. در نتیجه فرد نمی‌تواند بدون استفاده از این مواد، رابطه جنسی داشته باشد یا حتی ممکن است با اختلال نعوظ مواجه می‌شود. اختلال جنسی در پی سوء مصرف مواد مخدر یک تهدید جدی برای زندگی فرد است که باید در سریع‌ترین زمان تحت درمان قرار بگیرد.

سخن پایانی

اندام‌های جنسی بخشی از انسان هستند و نداشتن زندگی جنسی سالم، عواقب طولانی مدتی بر سلامت روان فردخواهد داشت. در این مقاله به بررسی مشکلات روحی و روانی که روی روابط جنسی نیز اثرگذار است، پرداختیم. در این مقاله به بررسی مشکلات روحی و روانی که روی روابط جنسی نیز مؤثر هستند، پرداختیم. امیدواریم برای شما مفید بوده باشد.

پرسش و پاسخ

آیا بهتر است قبل از تمرکز بر اختلال عملکرد جنسی، بیماری روانی را درمان کرد یا باید این دو را همزمان درمان کرد؟

نگرشی که امروز وجود دارد این است که می‌توان روابط جنسی سالم و درمان بیماری‌های روانی را همزمان پیش برد. با دریافت آموزش‌های مثبت جنسی و آگاهی در خصوص مزایای رابطه جنسی سالم و تاثیر آن روی سلامت روان می‌توان به درمان بیماری‌های روانی کمک کرد.

آیا رابطه جنسی برای افسردگی مفید است؟

رابطه جنسی افسردگی را «درمان» نمی‌کند، اما ترکیب حس خوب هورمون‌هایی که در طول رابطه جنسی ترشح می‌شوند یعنی دوپامین، اندورفین و اکسی توسین می‌تواند به کاهش علائم افسردگی و بهبود هر چند موقتی خلق و خو کمک کند.

منبع: وبسایت سایکام