paraphilia کلمهای یونانی است. para به معنی اطراف یا کنار و philia به معنی عشق میباشد. پارافیلیا، شامل اختلالهای عاطفی است که تمایلات، فانتزیها و افکار جنسی منحرفانه از انواع پیامدهای آن هستند. این اختلالها به صورت مکرر، شدید و حداقل به مدت 6 ماه رخ میدهند و حس ناراحتی و آزردگی ایجاد میکنند و زندگی فرد را مختل میکنند. پارافیلیا در مردان شایعتر از زنان است. عوامل بیولوژیکی، روانی و اجتماعی در تشدید آن تاثیر دارند.
محرکهای جنسی در بیماران مبتلا به پارافیلیا، متفاوتاند. با این حال اختلالات پارافیلیا، ویژگیهای مشترک یا مشابه بسیاری دارند. تشخیص پارافیلیا، بر اساس معاینات پزشکی و آزمایشگاهی، توسط متخصصین صورت میگیرد. هر نوع از علائم مربوط به سلامت روان فرد، در معاینات ارزیابی میشود تا تشخیص دقیقتری در خصوص انحراف جنسی صورت بگیرد.
انحراف جنسی از مسائلی است که آمار دقیقی در مورد افراد درگیر و یا قربانی آن وجود ندارد. از دلایل این مساله، شرم فرد دارای اختلال جنسی، پنهانی بودن رفتارهای ناشی از انحراف جنسی، سکوت کردن قربانیان به دلیل ترس، عدم آگاهی در خصوص پارافیلیا و نحوه برخورد با فرد منحرف جنسی یا قربانی انحراف جنسی و غیره است.
با توجه به گزارشات شکایات مربوط به موارد جنسی، مردان بیشتر از زنان به پارافیلیا مبتلا هستند. تحقیقات نشان دادهاند که بسیاری از افراد مبتلا به پارافیلیا، قبل از 13 سالگی، تخیلات جنسی منحرفانه داشتهاند. همچنین بیش از نیمی از مبتلایان، بیشتر از یک اختلال جنسی دارند.
انواع پارافیلیا
- تماشاگری جنسی: تماشای یک فرد بدون رضایت وی که برهنه است، لباس عوض میکند یا درگیر شکلی از فعالیت جنسی است.
- نمایشگرایی: نشان دادن اندام تناسلی خود به یک فرد یا افراد بدون رضایت آنها.
- مالش و لمس: لمس و مالش جنسی فرد بدون رضایت شخص.
- مازوخیسم جنسی: تمایل فرد به تحقیر، ضرب و شتم و آزار خود توسط یک سادیست جنسی که موجب لذت جنسی میشود.
- سادیسم جنسی: آزار قربانی با کتک زدن، تحقیر عاطفی و جسمی، بستن دست و پا، شلاق زدن و این قبیل امور که موجب لذت جنسی شخص میشود.
- پدوفیلی: هر شکل از فعالیت جنسی با کودکانی که هنوز به سن بلوغ نرسیدهاند و به طور کلی کمتر از 13 سال دارند.
- فتیشیسم: علاقه بیش از حد جنسی به اشیاء یا عضو خاصی از بدن (پارتیالیسم). فتیش پا، جوراب، لباس زیر، دستکش، دیدن یا فکر کردن به ادرار (اروفیلیا) از نمونههای فتیشیسم هستند.
- ترنس وستیسم: مبدل پوشی یا تمایل فرد به پوشیدن لباس جنس مخالف خود برای تحریک جنسی. برخلاف ترنسها، این افراد علاقهای به تغییر جنسیت ندارند.
- اتوژینفیلیا: نوعی ترنس وستیسم است که شامل مردانی است که از تصور خود به عنوان یک زن، لذت جنسی میبرند.
- نکروفیلی (رابطه جنسی با جسد)، اسکاتولوژی (تماسهای تلفنی ناپسند)، کوپروفیلیا (مدفوع دوستی) و زوفیلیا (تمایل به حیوانات) از دیگر انواع پارافیلیا هستند.
البته نمیتوان تمامی علایق خارج از رفتارهای جنسی معمول و سنتی را انحراف جنسی نامید. در واقع پارافیلیا زمانی تشخیص داده میشود که در زندگی اجتماعی، شغلی و غیره اختلال ایجاد کند، بدون رضایت فرد دیگر انجام شود یا موجب صدمه روانی و جسمی به شخص دیگر شود.
رفتار افراطی نیز در تشخیص پارافیلیا بسیار تعیین کننده است. به عنوان مثال، “Dirty Talk” یکی از روشهای تحریک جنسی است که برخی افراد از آن استفاده میکنند. اما اگر این روش، تنها راه رضایت جنسی است که به شکل افراطی انجام شود و به آزار دیگران منجر شود، به عنوان پارافیلیا شناخته میشود.
به طور کلی در تشخیص پارافیلیا پارامترهای رضایت طرفین بزرگسال، عدم ایجاد تداخل منفی در سایر زمینههای زندگی فرد و عدم ناراحتی فرد تاثیرگذار هستند.
دلایل بروز پارافیلیا به طور دقیق مشخص نیستند. روانشناسان به دادههای مختلفی در این خصوص دست یافتهاند از جمله اینکه مبتلایان قصد تکرار یا بازگشتن به عادت جنسیای دارند که در دوره کودکی با آن مواجه شدهاند. آنها معتقدند انحراف جنسی در طی روند شرطی سازی آغاز میشود. به این صورت که اگر یک شئ یا رفتار مکررا با فعالیت جنسی همراه شود، به یک محرک جنسی تبدیل خواهد شد. کودکانی که شاهد رفتارهای جنسی بودهاند یا خود قربانی تعرض یا تجاوز هستند، ممکن است آن رفتار را تقلید کنند.
تحقیقات نشان دادهاند که کسانی که مبتلا به انحراف جنسی هستند از روابط جنسی عادی محروماند و به همین دلیل اعمال جنسیای که از نظر اجتماع غیرعادی محسوب میشوند را انجام میدهند. همچنین انحراف جنسی ناشی از سادیسم فرد مبتلا، نشانه تمایل او به احساس سلطه و قدرت است.
علل بروز اختلال
تحقیقات فیزیولوژیکی انجام گرفته نشان میدهد که هورمونها و سیستم عصبی فرد در ابتلا به پارافیلیا تاثیرگذارند. همچنین پرخاشگری و هورمونهای جنسی مردانه با انحراف جنسی مرتبط هستند. مطالعات نشان دادهاند که وجود ناهنجاریهای خاص در لوبهای پیشانی و گیجگاهی مغز در تمایلات پدوفیلیک نقش دارند. فرضیهای نیز وجود دارد که فتیش پا از نظر فیزیولوژی به این دلیل ایجاد میشود که ناحیه مغزی که مسئول پردازش اطلاعات حسی پاها است، در مجاورت ناحیه مغزی پردازش اطلاعات حسی اندام تناسلی قرار دارد.
رویکرد روان تحلیلگری معتقد است انواع اختلالهای جنسی ناشی از روند ناسالم رشد روانی-جنسی فرد در دوران کودکی بوده و برای درمان آن قطعا رواندرمانی نیاز است.
درمان اختلال
درمان انحراف جنسی، درمانی ترکیبی است که با مصرف دارو و روان درمانی انجام میشود. پارافیلیا، بیماری مزمن است و حتی خفیفترین نوع آن نیز به حداقل 2 سال دوره درمان نیاز دارد.
روشهای درمانی
- درمان شناختی-رفتاری: این روشها بر روی توانمند کردن فرد جهت کنترل تمایلات و رفتارهای جنسی و جایگزین کردن آنها با رفتارهای سالم و پذیرفتهشده تمرکز میکنند. برخی از روشهای شناختی-رفتاری عبارتند از:
- آموزش مهارتهای فردی و ارتباطی جهت برقراری ارتباطات جنسی سالم
- آگاهی بخشی به فرد در مورد پیامدهای احتمالی رفتارهای پارافیلیک
- کاهش تمایلات جنسی غیرمتعارف با استفاده از روشهایی مانند تمرینات مهار تنفسی و تمرینات ذهنی
2. درمانهای گروهی: در این روش افراد مبتلا تجربیات خود را با یکدیگر به اشتراک میگذارند تا روند درمان را بهتر دنبال کنند. جلسات درمان گروهی ممکن است دارای موضوعات مختلفی باشد که به ایجاد درک مشترک کمک میکنند.
3. مشاوره فردی: فرد ممکن است بخواهد با یک مشاور حرفهای در مورد مشکل خود صحبت کند. مشاور میتواند به فرد کمک کند تا علل و عوامل ایجاد کننده رفتارهای پارافیلیک را بیابد و روشهای مقابله با آن را بیاموزد.
4. درمانهای مبتنی بر دارو: برخی از داروها نیز ممکن است به کاهش پارافیلیا یا تمایلات غیرطبیعی کمک کنند. به عنوان مثال، داروهای کاهنده اشتهای جنسی، از جمله انتیاندروژنها و داروهای مبتنی بر بروموکریپتین، میتواند در کاهش تمایلات و رفتارهای پارافیلیک موثر باشد.
روشهای پیشگیری
1. آگاهی و آموزش: آگاهی بیشتر در مورد تمایلات جنسی عادی و غیر عادی کمک میکند تا فرد بین انتخابهای جنسی خود تفکیک قائل شود.
2. روابط سالم و متعارف: برقراری ارتباط جنسی سالم و متعارف با پارتنر میتواند به جلوگیری از بروز تمایلات غیرمعمولی کمک کند.
3. ایجاد انگیزه برای تغییر: فرد باید با انتخاب خود برای تغییر رفتار اقدام کند و بر اهمیت روابط جنسی سالم و رضایت بخش تمرکز نماید.
4. مراجعه به یک متخصص: با بروز هرگونه تمایل انحرافی یا رفتار نگرانکننده، مراجعه به یک متخصص روانپزشکی یا تراپیست جنسی میتواند از بروز مشکلات بیشتر و عمیقتر جلوگیری کند.
سخن پایانی
پارافیلیا یک موضوع پیچیده و گسترده است که ممکن است به چالشهای روحی و اجتماعی منجر شود. به همین دلیل، درمانهای ترکیبی و مناسب برای هر فرد بر اساس نوع تمایلات و شدت مشکل لازم است. پیشگیری از پارافیلیا به ایجاد یک زندگی جنسی سالم و متعارف کمک میکند.
پرسش و پاسخ
تاثیر داروهای ضد افسردگی روی پارافیلیا چگونه است؟
داروهای ضد افسردگی از جمله مهارکنندههای بازجذب سروتونین (SSRIs) در درمان اختلال پارافیلیک، بهویژه در موارد پارافیلیای خفیف، کارآیی بالینی دارند. همچنین استفاده از سرترالین در بهبود علائم پارافیلیک مؤثر است.
درمان انحراف جنسی با داروهای آنتی آندروژن چه میزان موفقیت آمیز هستند؟
درمانهای آنتی آندروژن اغلب در درمان علائم اختلالات پارافیلیک شدید عملکرد موفقی دارند. این درمانها 80 تا 90 درصد انحراف جنسی و توهمات جنسی را در طی دوره یک تا سه ماهه کاهش دادهاند. همچنین تکرار جرایم جنسی در افرادی که با آنتیآندروژن درمان شدهاند به 6 درصد کاهش یافته است که آمار خوبی در مقایسه با نرخ تکرار 85 درصدی قبل از درمان میباشد.(تیبو، 2010). با این حال، درمانهای آنتی آندروژن میتواند عوارض جانبی شدیدی داشته باشد، از جمله آمبولی ریه، افسردگی، فشار خون بالا، کاهش مواد معدنی، افزایش وزن و ..
هورمونهای GnRH چه تاثیری بر درمان پارافیلیا دارند؟
یک هورمون آنتی آندروژن خاص، هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH)، ممکن است موثرترین درمان برای مجرمان جنسی دارای خشونت شدید، مانند پدوفیلها باشد. این درمانها به سرعت و به طور قابل توجهی میل جنسی افراد را کاهش میدهد و با اخته پزشکی مقایسه میشود.
منبع: سایکولوژی تودی